دکتر داور شیخاوندی

تاریخ تولد : سال 1312

محل تولد : اردبیل

زندگینامه

دکتر داور شیخاوندی، متولد 1312 در اردبیل است. تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش اردبیل به پایان رسانید و لیسانس زبان و علوم تربیتی را از دانش سرای عالی تهران گرفت. در دوره فوق لیسانس جامعه‌شناسی آموزش و پرورش از دانشگاه کلمبیا آمریکا دریافت کرد و همان سال از دانشگاه کلمبیا برای دوره دکترا کاندیدا شد. دکترای برنامه ­ریزی اجتماعی از دانشگاه سوربن دارد.  او تا کنون بیش از 22 عنوان کتاب در زمینه‌های آموزش و پرورش، آسیب‌ شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی منتشر کرده است. جامعه‌شناسی تجدد ماکس وبر، پنج مقاله ماکس و انگلس در مورد ایران، تکوین و تنفیذ هویت ایرانی، جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، بحران‌های جهانی آموزش و پرورش و زایش و خیزش ملت، جامعه شناسی خانواده برخی از کتاب‌های او هستند.

دکتر شیخاوندی ابتدا معلم زبان فرانسه در تنکابن و زبان انگلیسی در آمل بودند و پس از آن در سال 1348 قائم مقام رئیس مؤسسه مدیریت و برنامه ­ریزی آموزش و پرورش شدند در این موسسه برنامه­ ریزی آموزشی برای دانش­ آموزان را انجام می­دادند و برای اولین بار به آسیب­ شناسی اجتماعی پرداختند.

در سال 1350 عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات و برنامه­ ریزی علمی و آموزشی وزرات علوم و آموزش عالی شدند. در سال 1354 به دانشگاه کلمیبا رفتند و در سال 1357عضو شورای مدیریت مؤسسه تحقیقات و برنامه­ ریزی علمی و آموزشی شدند. ایشان عضو شورای رسیدگی به مسائل دانشگاه ­ها در 2 سال نخست انقلاب بودند. درسال 1358 رئیس انتخابی دانشکده ­ی آمریکائی دماوند شدند. عضو و رئیس شورای بازسازی برنامه ­های درسی علوم اجتماعی، در وزارت آموزش و پرورش درسال نخست انقلاب بودند. او هم اکنون عضو هیئت مدیره انجمن جامعه‌ شناسی آموزش و پرورش و عضو هیئت علمی جامعه‌شناسی در دانشگاه آزاد است. دکتر شیخاوندی معتقد است که در نظام آموزشی ایران، آن‌قدر که ترویج و تشویق به سوگ پروری، اندوه و مرگ اندیشی وجود دارد، ترغیب به شاد زیستن، دیده نمی‌شود.

دکتر شیخاوندی علاوه بر اینکه در کتاب­های تخصصی خدمت بزرگی به جامعه­ شناسی انجام داده بر روی زبان جامعه­ شناسی هم کار بزرگی انجام داده­اند. ایشان درباره زبان­شناسی معتقد است:" کار من واژه­ سازی نیست ولی گاهی اوقات مجبور می­شوم، معادل­ه ای جدیدی بسازم. مثلاً در گذشته مارکسیسم را مارکس­پرستی ترجمه می­کردند و بعدها هم مارکس­ گرایی و میهن­ گرایی و یا هگل­ گرایی رایج شد ولی الان من معتقدم که پسوند «وند» بهتر است، مثلاً من ملت وند و میهن­ وند را ترجیح می­دهم."

درباره مشکل اجتماعی و فرهنگی ما در عصر جهانی شدن می­گویند: جامعه ما یک جامعه پرگوی، کم خوان و اندک نویس است. ما باید از عصر ارتباطات شفاهی عبور می­کردیم و وارد عصر نوشتاری می­شدیم ولی بر اثر ارتباطات پست مدرنیستی، به وسیله دستگاه ­های الکترونیکی داریم تصویری می­شویم و حتی سطح مطالعه در تحصیل­ کرده ­های ما هم کاهش پیدا می کند. درباره آسیب ­های اجتماعی جامعه ایران می گوید: به عنوان مثال قبلاً دختران خانه نشین بودند و ازدواج ­های زودرس اتفاق می ­افتاد. الان دختران می­خواهند وارد جامعه مدنی شوند و به دانشگاه بروند. بنابراین سن ازدواج هم بالا می­رود. در نتیجه بار هزینه خانواده هم بیش­تر می­شود. دختری که به سن 23 سالگی رسیده، می­خواهد مستقل باشد ولی باز موقع ازدواج باید پدرش رضایت داشته باشد. ما الان یک پا در مدرنیت داریم و یک پا در سنت. ارزش ­های جدید مدرنیت در تقابل با ارزش ­های بازمانده از سنت قرار دارند. اعتماد مردم نسبت به همدیگر از بین می­رود. الان شبکه سرمایه اجتماعی در شهرهای بزرگ در حال فرسایش و نزول شتابان قرار دارد. علت بسیاری از فسادها، بیکاری است. تورم و گرانی هم وجود دارد و برخی به انواع تقلبات و دزدی و قتل دست می­زنند. الان قتل­ های درون خانوادگی، بیش­تر خودنمایی می­کند.

دکتر مقصودی در نقد کتاب "جامعه شناسی سیاسی"دکتر شیخاوندی میگوید: فارسی‌گردانی، ریزبینی و دقت‌نظر استاد شیخاوندی مثال‌زدنی است. برای نمونه زمانی که مطالعه کتاب را آغاز می‌کنیم در صفحات نخست به جای واژه مرسوم پیشگفتار از پیش­نوشتار استفاده کرده، زیرا در واقع گفتاری در کار نیست و ما با نوشتار سر و کار داریم. البته با این موارد در این اثر بسیار روبه‌رو خواهید شد. باید به این نکته نیز اشاره کرد که نثر متفاوت، ملاحظات دستوری و واژگانی نویسنده جای تأمل دارد و باید بر آنها بحث بیشتری صورت بگیرد. همچنین در متن کتاب دقت‌ نظر در یافتن معادل‌یابی‌ها مشاهده می‌شود؛ مثلا زمانی که از کتاب «پرنس» که همین معادل در فارسی برای آن به کار رفته یا «شهریار» که برخی صاحب‌نظران به کار بردند، استاد برای این واژه معادل درستی وارد می‌کند و می‌گوید واژه «امیر» درست‌تر است. زیرا ما در آن زمان نظام شاهی و پرنس و امثال آن نداریم و برای معادل آن دوران امیر مناسب‌تر است. از طرفی در جا به جای کتاب از تاریخ معاصر ایران فکت‌هایی برای مخاطب آورده می‌شود تا فهم مطالب آسان‌تر شود. اگرچه من توقع دارم که آوردن این مثال‌ها در ادامه اثر افزایش یابد اما در همین اندازه نیز به جذابیت آن می‌افزاید. این عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: گاهی وقت‌ها در لابه‌لای همین ادبیات نیش قلم استاد، فراموش نشدنی است و با توجه به این‌که شاید شرایط بیان برخی مطالب به صورت آشکار ممکن نباشد، به صورت کنایه یا در قالب شرح حالی در گذشته بیان می‌شود. برای مثال زمانی که مولف در صفحه‌های 46 و47 از دوران ابن‌خلدون یاد می‌کند، خواننده کم و بیش درمی‌یابد که به شرح مساله‌ای در دوران نزدیک‌تری مواجه هستیم، اما استاد از زمان ابن‌خلدون برای بیان مقصود خود بهره برده و تلاش کرده است تا با معادل‌سازی زمانی یک رویداد به مخاطب درک بهتری از مسائل ارائه دهد.

گزارش مختصری از مراسم تکریم

برگزاری نشست هم ­اندیشی در روز اول

در این مراسم که در ساعت 11 روز سه ­شنبه با حضور جمع کثیری از علاقمندان، مستعدان برتر، دانشجویان و متخصصان حوزة جامعه­ شناسی و فرهنگ برگزار گردید، پس از قرائت آیاتی از کلام­ ا... مجید و سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، دکتر شایقی به بیان خیرمقدم، اهداف بنیاد ملی نخبگان از برگزاری این مراسمات و همچنین بیوگرافی مختصری از دکتر شیخاوندی پرداختند. 

مختصری از بیانات پروفسور شایقی در ابتدای مراسم:

توسعه و ترویج فرهنگ تکریم باعث افزایش اثرگذاری علمی و فرهنگی نخبگان جامعه، شناسایی رموز موفقیت آنان، زمینه‌سازی حضور هرچه بیشتر این افراد در جامعه به منظور اثرگذاری بیشتر، معرفی مفاخر علمی در سطوح ملی و منطقه ای و در نهایت الگوسازی شیوه زندگی علمی و فرهنگی این افراد است.

با این تفکر بنیادی و بر اساس تأکیدات سند راهبردی کشور در امور نخبگان تکریم از نخبگان و مفاخر علمی کشور، نخبه شناسی، نخبه پروری، نخبه گماری از اهداف اصلی بنیاد ملی نخبگان است.

خداوند در قرآن کریم داستان انبیاء را به عنوان بزرگان دین و علم و تقوا بیان می­کند و الگوهای بزرگ را با هدف الهام بخشی و ایجاد روحیه الگوگرایی از انسان های صالح و عالم معرفی می کند.

دانشمندان و فرهیختگان بزرگترین سرمایه ­های یک ملت هستند که می توانند در توسعه پایدار جامعه نقش داشته باشند. همچنین می­توان تاثیر این افراد را در تربیت نسل­های موفق و اثرگذار مشاهده کرد. تاثیر فرهیختگان جامعه بر یک نفر یا افراد معدود نیست بلکه بر قشر عظیمی از جامعه اثر ماندگار دارند، یکی از رسالت­های بنیاد ملی نخبگان، تکریم بزرگان و مفاخر در زمینه­های مختلف است، این امر از دوجهت اهمیت دارد، اول اینکه چنین همایش­هایی زمینه آشنایی نسل آتی جامعه و استعدادهای برتر را با بزرگان علم و دانش فراهم می کند. افرادی که پتانسیل استعداد برتر شدن را دارند برای اینکه به جرگه­ی محققان بپیوندند نیاز به مسیر درست و الگوگرایی دارند که معرفی این الگوها از رسالت­های بنیاد ملی نخبگان است.

دومین اهمیت همایش تکریم این است که نفس تکریم و تقدیر از افرادی که سال ها برای اعتلای جامعه زحمت کشیده اند مقدس است که باید در تمام اقشار جامعه مورد توجه قرار گیرد.

بی تردید هویت هر کشور مدیون مشاهیر ،عالمان و بزرگان آن کشور است و استان عزیز ما در خطه سبلان سرافراز مهد سرآمدان و فرهیختگان نیز از قاعده مستثنی نیست. فرهنگ و تمدن این سرزمین بی تردید مدیون بزرگ مردی همچون دکتر شیخاوندی است که با آموزش و قلم توانایی شان به تربیت نسل جوان کشور اهتمام می ورزند. بنابراین وظیفه ماست که با تکریم و تجلیل از تلاش های مجددانه بزرگان علم و دانش سرزمین مان اندکی دین مان را ادا نموده و آنان را چون چراغی برافروخته برای طی طریق مستعدان برتر و نسل جوان جامعه قرار دهیم.

به جای نگاه گسسته ، پروژه ای و منفصل به جامعه بایستی به صورت فرآیندی، پیوسته و متصل نگرش داشت. از جمله مهمترین راهکارهایی این اتصال و پیوستگی شناخت فرهیختگان و عالمان و دانشمندان و معرفی آنها به جامعه و بویژه استعدادهای برتر و نسل جوان است. جامعه­ای که در زمان حرکت کند زندانی زمان خواهد شد و جامعه­ای که با زمان حرکت کند بلند مدت، متصل و مستمر خواهد شد.

باید توجه داشت که حاصل دانایی توانایی است اما نتیجه علم و آگاهی همراه با عشق و ایمان اسطوره می آفریند و این اسطوره همانی است که فکرش کلامش و عملش برای شاگردان و ملازمان تاریخ میزان راستی، درستی و راستگاری است. به گمان بنده استاد داور شیخاوندی از زمره این مفاخران و اندیشمندان است. قلمشان توانمند است و تاثیرگذار.

چه خوب و شایسته است که نخبگان و استعدادهای برتر استان بیش از پیش با این مفاخران علم و اخلاق آشنا شوند و رفتار آنان را ملاک عمل خویش قرار دهند.

دکتر داور شیخاوندی با داشتن سوابق علمی درخشان و تأثیر­گذار در حوزه جامعه ­شناسی از مفاخر ارزشمند کشور و خطه سبلان هستند. وی علاوه بر اینکه در تألیف چندین کتاب­های تخصصی در رشتة جامعه­شناسی و آسیب ­های اجتماعی خدمت بزرگی به حوزة جامعه­شناسی انجام داده بر روی واژه­ های جامعه­ شناسی هم کار بزرگی انجام داده­اند.

ایشان درباره مشکل اجتماعی و فرهنگی ما در عصر جهانی شدن می­گویند: "جامعه ما یک جامعه پرگوی، کم خوان و اندک­ نویس است. ما باید از عصر ارتباطات شفاهی عبور می­کردیم و وارد عصر نوشتاری می­شدیم ولی بر اثر ارتباطات پست مدرنیستی، به وسیله فضای مجازی و دستگاه ­های الکترونیکی داریم تصویری می­شویم و حتی سطح مطالعه در تحصیل کرده ­های ما هم کاهش پیدا می­کند  و این یکی از معضلات اجتماعی نسل جوان به عقیده بنده است که باید آن را مدیریت نمایم، وظیفة استادان دانشگاه ­ها در این زمینه بسیار سنگین است.

بدون تردید استاد فرهیخته و مرجع کشور دکتر شیخاوندی با داشتن 24 کتاب مرجع از نقش آفرینان پیشین و حال حاضر در حوزه جامعه شناسی ایران هستند که نام ایشان در سپهر درخشان کشور همچون گوهری ارزشمند می­درخشد و همواره انشاالله خواهد درخشید.

در پایان بر خود لازم می دانم از معاونت فرهنگی بنیاد ملی نخبگان، ریاست محترم دانشگاه محقق اردبیلی، بویژه همکاران حوزه معاونت پژوهشی، حوزه ریاست، دانشکده علوم انسانی و علوم دانشگاه، رییس محترم دانشگاه علامه طباطبایی، استانداری اردبیل، ستاد بزرگداشت هفته استان اردبیل، انجمن علمی مدیریت دولتی ایران، روسای محترم دانشگاه­ های استان، مدیران دستگاه­ هایی اجرایی، سایر ارگان­ها و نهاد های و اهالی روستای نیار که ما را در برگزاری این همایش به هر نحوی یاری نمودند کمال تشکر و سپاسگزاری را داشته باشم.  

خلاصه سخنان معاون سیاسی و امنیتی استانداری اردبیل :

جناب آقای نصیری معاون سیاسی و اجتماعی استاندار اردبیل تکریم دانشمندان و مفاخر استان را عاملی برای ایجاد انگیزه برای نسل جوان و آینده­ساز کشور عنوان کرد و گفت: توسعه وقتی اتفاق می­افتد که پیشرفت­ها متوازن باشد.

وی در ادامه سخنان خود به تأثیر علوم انسانی در سایر علوم پرداخت و گفت: اگر علوم فنی و مهندسی و علوم پایه همچون فیزیک و شیمی همگام با علوم انسانی رشد و پیشرفت نکند آثار زیانباری برجای خواهند گذاشت، وی افزود: اگر این علوم در جهت خدمت به انسانیت به کار گرفته شوند، باعث منشأ خیر همچون رونق اقتصادی نیز خواهند شد.

وی در پایان سخنان خود به دغدغه­ های رهبر معظم انقلاب در خصوص آسیب­های اجتماعی اشاره کرد و گفت: دولت موظف است برای حل این مشکلات با بها دادن به علم و پژوهش در این مسیر حرکت کند. معاون سیاسی اجتماعی استاندار اردبیل تکریم علما و دانشمندان را از جمله ضروری ­ترین کارهای یک جامعه عنوان کرد و گفت: اگر به علوم انسانی کم توجهی شود ما دچار مرگ تدریجی خواهیم شد.

 سخنرانی دکتر داور شیخاوندی :

جامعه شناسان بهترین منتقدان هر کشوری هستند.

دکتر شیخاوندی جامعه­ شناس برجسته کشور نیز در این مراسم ضمن اشاره به فعالیت­ های علمی خود جامعه­ شناسان را از جمله منتقدان دلسوخته جامعه دانست و گفت: همه ما می­خواهیم کشور ما به پیشرفت و توسعه همه جانبه دست پیدا کند.

وی پالایش انسان­ها را آرزوی جامعه شناسان عنوان کرد و گفت: همه باید تلاش کنند تا شهرشان به رشد و بالندگی مورد نیز برسد. جامعه ­شناس برجسته کشور تصریح کرد؛ مسئولین استان باید در زنده کردن بزرگان خود در اردبیل بکوشند چونکه پیشرفت هر کشوری مدیون تجربیات نیاکان خود است.

 همایش نقش خاندان صفوی در ترویج مکتب تشیع با حضور سرآمدان علمی استان

دکتر ولایتی : بازسازی هویت ایران مدیون صفویه است .

علی اکبر ولایتی در آغاز سخنرانیش گفت: اردبیل براساس بعضی نقل قول‌های موثق در قدیم با نام آرتاویل شناخته می‌شده که این کلمه به عنوان شهر مقدس است و در واقع بازسازی هویت ایرانی از اردبیل آغاز شده است و حکومت صفویه در تاریخ ایران دو کار بسیار مهم و خدمت ارزنده برای کشور داشته که احیای فرهنگ اهل بیت (ع) و احیای هویت ایرانی این دو خدمت مهم را شامل می‌شود که ما امروز بازسازی هویت ایرانی و اسلامی خود را مدیون صفویه هستیم.

دکتر علی اکبر ولایتی پیش از ظهر روز 04/05/96 در همایش بین ­المللی نقش صفویه در تقویت مکتب اهل بیت (ع) در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بازسازی هویت ایران را مدیون صفویه دانست. رئیس کمیته فرهنگ و تمدن شورای­عالی انقلاب فرهنگی ایران اظهار کرد: بعد از ورود اسلام به ایران حدود 900 سال ایران یکپارچه نداشتیم و 19 تکه شده بود و صفویه از اردبیل، ایران را متحد و یکپارچه کرد. وی افزود: اولین حکومتی که به نام ایران سکه زد و پای قراردادها را به نام ایران امضا کرد، صفویه بود.

وی بیان کرد: بعد از حکومت صفویه هر حکومتی آمده است سر سفره صفویه نشسته است و مدیون تلاش­های آنان است. رئیس کمیته فرهنگ و تمدن شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران اضافه کرد: اوج معماری ایران در عصر صفوی نمود پیدا کرد و ویل دورانت آمریکایی بی­نظیرترین اثر معماری را مسجد شیخ لطف­اله معرفی کرد. ولایتی تصریح کرد: احیای فرهنگ اهل بیت و احیای هویت ایرانی دو اقدام مهم و اساسی صفویان در راستای بازسازی هویت ایران بود. وی افزود: به همین خاطر است که آنهایی که دشمن ما هستند نقطه قوت ما را که همان مکتب اهل بیت است مورد حمله قرار می دهند.

وی با اشاره به دارالارشاد بودن اردبیل گفت: صفویه فرهنگ اهل بیت را در کشور احیا کرد زیرا که تمسک به اهل بیت همان تمسک به اسلام است. ولایتی با اشاره به میراث صفویه گفت: تشکیل سلسله صفویه شرایط را برای آزادی، آموزش و پژوهش فراهم آورد و ایران را مکانی برای علما و محققان شیعه تبدیل کرد. دکتر ولایتی اظهار کرد: احیای هویت ایرانی اقدام مهم دیگر صفویه بود که با استفاده از مکتب اهل بیت هویت ایرانی را احیا کرد. ولایتی نقش صفویه را در توسعه هنر، علمی و فن آوری، ادبیات داستانی، پژوهش و آموزش بی بدیل دانست.

وی گفت: شمار علما و بزرگان تشیع که در سایه حکومت صفوی در ایران رشد یافته بودند و تعداد کتاب­های علمی که در آن زمان تالیف شد قابل مقایسه با قبل از آن نبود.

سخنرانی دکتر سید حسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان

آیت‌الله سید حسن عاملی نیز در این همایش نقش صفوی در ترویج مکتب اهل بیت(ع) و احیای هویت ایرانی اظهار داشت: سه هدف بسیار مهم از برگزاری این همایش در اردبیل دنبال می‌شود چرا که حکومت صفویه حکومت بی‌نظیری در کشور ارائه کرد و ایران بازسازی هویت خود را مدیون صفویه است و اگر اردبیل نبود ایران نیز وجود نداشت.

آیت‌الله سیدحسن عاملی در این مراسم گفت: اگر اردبیل نبود در حقیقت کشوری به نام ایران نیز وجود نداشت، چرا که نقش حکومت صفویه در شکل‌گیری تاریخ اسلام و تشیع حائز اهمیت بسیار است و هم‌اکنون کشور ما بر سر سفره اردبیل نشسته است. وی افزود: باید این موضوع مورد توجه واقع شود که تمامی اقتدار و عظمت کشورمان در سایه تشکیل حکومت صفویه شکل یافته که این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نباید این ارزش و اقتدار به هیچ وجه مورد سودجویی دشمنان قرار بگیرد، بلکه باید مردم ایران در این زمینه حساسیت بیشتری به خرج دهند و به دشمنان اجازه هیچ هجمه‌ای در این زمینه را ندهند.

نماینده ولی فقیه در اردبیل گفت: تجلیل از مفاخر استان اردبیل یک حرکت عظیم فرهنگی است که در تاریخ استان رقم خورد و به افتخار روز ملی اردبیل افزوده که باید چنین حرکت‌ هایی در استان اردبیل همچنان تداوم داشته باشد.

تصاویر