دکتر محمد زاهدی اصل
تاریخ تولد : سال 1324
محل تولد : نیار اردبیل
زندگینامه
در یکی از روزهای سرد اسفند ماه 1324 در یک خانواده روستائی و در زادگاه مقدس(محقق)اردبیلی(نیار) متولد شد. او، محرومیت را در سال های نخست زندگی خود با تمام وجود تجربه کرد. محرومیت اقتصادی همراه با محرومیت از حضور مستمر پدر به جهت پیله وری و سفرهای مکرّر جهت تأمین معیشت خانواده.
محله(روستای) نیار علی رغم جمعیت قابل توجه، فاقد مدرسه بود و لذا او با تنی چند از بچه محل های خود از سن هفت سالگی و در سرمای استخوان سوز آن سال ها هر روز مسافت بین محل سکونت و محل تحصیل خود را در اردبیل(دبستان سنائی) پیاده طی می کرد تا بالأخره در سال 1344 از دبیرستان صفوی فارغ التحصیل و به عنوان سپاهی دانش عازم خدمت سربازی در یکی از محروم ترین روستاهای سلماس(شاپور سابق) در آذربایجان غربی بنام روستای یوشانلو شد. در سال 1346 بعد از فراغت از سربازی وارد دانشگاه در رشته مددکاری اجتماعی شد و در سال 1350 پس از فراغت از تحصیل به عنوان مددکار اجتماعی، ابتدا در انجمن توان بخشی ایران و سپس در امور دانشجوئی دانشگاه تهران مشغول به خدمت شد. همزمان با فراغت از تحصیل و آغاز اشتغال، با دختردائی خود ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه پسر و دو دختر بوده است.
سه سال اوّل اشتغال به عنوان کارشناس امور دانشجوئی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران خدمت کرد و سپس به دانشکده فنی انتقال یافت و در همان ایام در مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل داد. در سال های 1356 و 1357 با همراهی حرکت های انقلابی مردم، انجمن اسلامی مددکاران اجتماعی و همچنین شورای اسلامی کارکنان دانشگاه تهران را متولّی شد که هدف اوّلی کمک به آسیب دیدگان از تظاهرات و حرکت-های مردمی بود و هدف دوّمی، بسیج کارکنان دانشگاه تهران و ساماندهی اعتراضات و اعتصابات بود.
با پیروزی انقلاب اسلامی و تعیین مدیریت موقت دانشگاه تهران توسط شورای انقلاب، همراهی با مدیریت و حمایت از آن را وظیفه خود دانست و در اردیبهشت سال 1358 با انتخاب دانشجویان دانشکده فنی و به اتفاق آراء به عنوان سرپرست امور دانشجویان این دانشکده منصوب شد و از محمل شورای اسلامی کارکنان به عنوان دبیر این شورا در اغلب برنامه های مربوط به امور انقلاب اسلامی دانشگاه تهران حضور فعال داشت. لازم به توضیح است که در طول سال 1357 با روحانی مبارز منطقه اردبیل مرحوم حاج شیخ سعید اصغری در ارتباط بود و بعضااً اعلامیه های امام راحل را از طریق ایشان به انقلابیون استان انتقال می داد. با آغاز انقلاب فرهنگی در خرداد1359 و تعطیلی دانشگاه ها، برای ادامه تحصیل با مجوز دانشگاه تهران عازم انگلستان شد به فاصله حدود دو ماه با آغاز جنگ تحمیلی، تحصیل را رها کرد و با بازگشت به ایران به صورت داوطلبانه برای کمک به جنگ زدگان جنوب کشور از سوی دانشگاه تهران به سازمان تازه تأسیس بهزیستی کشور(که خود ایشان یکی از بنیان گذاران آن بود) مأمور شد و با حکم شهید فیاض بخش، در منطقه خوزستان به عنوان نماینده ایشان مستقرّ شد. در آغاز سال 1360 و با همّت مجموعه ای از همرزمان با محوریت مهندس مصطفی میرسلیم،با تأسیس بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی مدیریت امور اجتماعی این بنیاد را عهده دار شد. شهید عباس ارشاد به عنوان همکلاسی دوران کارشناسی و همکار دوران اشتغال در دانشگاه تهران و مؤسس انجمن اسلامی مددکاران اجتماعی و عضو گروه مؤسس سازمان بهزیستی کشور و نزدیک ترین و صمیمی ترین دوست، که مسئولیت دانشکده خدمات اجتماعی را نیز عهده دار بودند در هفتم تیرماه و در فاجعه انفجار دفترمرکزی حزب به شهادت رسیدند (زاهدی اصل به جهت عروسی برادرشان در این واقعه در اردبیل بودند) و پس از این فاجعه خونبار، مسئولیت دانشکده خدمات اجتماعی توسط وزیر وقت علوم و آموزش عالی(آقای دکترنجفی) به ایشان تفویض شد که تا مهرماه سال 1362 یعنی تا زمان ادغام این دانشکده در دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داشت. در سال های 1362 و 1363 معاونت اداری مالی و همچنین معاونت دانشجوئی دانشگاه الزهرا را عهده دار شد و از سال 1364 با مرخصی بدون حقوق و هزینه شخصی در دانشگاه دولتی استامبول ادامه تحصیل داد(البته قرار بود به عنوان بورسیه وزارت علوم در دانشگاه بریستول انگلستان مشغول به تحصیل شود که به جهت مخالفت معاون دانشجوئی وقت وزارت علوم و هزینه های تحصیلی سنگین در انگلستان، به دانشگاه استامبول تغییر مسیر داد و به جهت سیستم آموزشی این دانشگاه سختی فراوانی را متحمل شد). در سال 1368 با حکم وزیرعلوم وقت (آقای دکترفرهادی) مسئولیت سرپرستی دانشگاه علامه را عهده دار شد. با تغییر وزیرعلوم از سمت خود استعفا کرد و در راه اندازی دانشگاه شاهد با آقای دکتر نصرت اله ضرغام به عنوان نخستین رئیس این دانشگاه همراهی داشت.
با حکم وزیر وقت کار و امور اجتماعی(آقای کمالی) ریاست مؤسسه کار و تأمین اجتماعی را به مدت یکسال عهده دار بود و برای چند دوره مدیریت گروه مددکاری اجتماعی را به عهده داشت. در سال 1374 به مرتبه دانشیاری و در سال1380 به مرتبه استادی در گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علاّمه ارتقاء یافته است. یک دوره چهارساله ریاست دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علاّمه را عهده دار شد و در حال حاضر نیز مدیریت گروهی مددکاری اجتماعی را به عنوان متولی اصلی این رشته در کشور به عهده دارد.
برنامه جدید کارشناسی مددکاری اجتماعی با آخرین مصوبه آن در شورای تحوّل علوم انسانی در سال 1395، برنامه دکتری مددکاری اجتماعی مصوب شورایعالی برنامه ریزی در سال 1389 و برنامه کارشناسی ارشد مدیریت خدمات اجتماعی مصوبه 1390 شورایعالی برنامه ریزی همراه با برنامه کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی در دست اقدام و نیز جایگاه مددکاری اجتماعی در نقشه جامع علمی کشور از خدمات ماندگار علمی ایشان در کشور است.
ضمناً سال های طولانی مسئولیت انجمن مددکاران اجتماعی ایران را به عهده داشت و بیش از بیست همایش ملّی به مناسبت روز مددکار اجتماعی(سیزده رجب و خجسته میلاد امام علی(ع)) برگزار کرده است. در حال حاضر ریاست انجمن علمی رفاه اجتماعی ایران را عهده دار بوده و همزمان با آن ریاست مجمع صنفی اساتید دانشگاه علامه را به عهده دارد و همایش ملّی«استقلال دانشگاه ها، چالش ها و راهبردها» یکی از آخرین تلاش های علمی ایشان بوده است که در بهمن ماه سال 1395 برگزار شد. چندین اثر تألیفی از ایشان منتشر شده است از جمله آنها مقدمه ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، مبانی مددکاری اجتماعی، مبانی رفاه اجتماعی، مددکاری اجتماعی کار با جامعه، آسیب های اجتماعی از منظر مددکاری اجتماعی و ... که غالباً توسط انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی به چاپ رسیده و در نوبت های مختلف تجدید چاپ شده است. همچنین کتاب زندگینامه ایشان با نام " فرزند ساوالان (سبلان) " با تالیف خودشان چاپ شده است.
آخرین اثر تألیفی ایشان به سفارش مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی با عنوان«بررسی تحولات نظام رفاه اجتماعی در ایران»میباشد که اخیراً به اتمام رسیده و به مؤسسه مذکور تقدیم شده است.
در خاتمه ذکر چند نکته ضرورت دارد:
1ـ ایشان در دههی نخست انقلاب در شکلگیری دانشگاه محقق اردبیلی و تبدیل تدریجی آموزشکده کشاورزی به دانشگاه همراهی و همکاری داشتند.
2ـ درفاصله سالهای 1361 و 1362 به عنوان عضو گروه جامعهشناسی در دفتر همکاری حوزه و دانشگاه فعالیت داشتند که حاصل آن چهار جزوه منتشره توسط دفتر مذکور در موضوعهای جامعهشناسی بوده است.
3ـ ایشان هیچوقت از زادگاه خود غافل نبوده و در اشکال مختلف سعی کرده است در مناسبتهای مختلف در خدمت این منطقه که مردان و زنان بزرگی را در دامن خود پرورده است باشد از آن جمله است تحقیقی که به مناسبت زلزله سال 1375 و با بسیج اساتید و دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و شاهد با موضوع مشارکت زلزلهزدگان در بازسازی مناطق آسیبدیده در سال 1376 انجام و نتیجه آن به استاندار وقت تقدیم شد.
4ـ در چند دوره به عنوان استاد نمونه و پژوهشگر نمونه دانشگاه معرفی شدهاند که آخرین آن مربوط به سال 1395 میباشد که به عنوان استاد نمونه به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معرفی شدند.
5ـ با تلاش و پیگیری ایشان، در مانگاه حضرت سجاد(ع) در زمین وقفی پدر مرحومشان و با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در زادگاهشان احداث و راهاندازی شد.
6ـ عضویت هیأت تحریریه چند فصلنامه علمی پژوهشی و سردبیری پژوهشنامه مددکاری اجتماعی به عهده دارندو همچنین عضو شورای بررسی متون علوم اجتماعی و عضو کرسیهای نظریهپردازی شورایعالی انقلاب فرهنگی میباشد.
گزارش مختصری از مراسم تکریم
در این مراسم که در ساعت 11 روز سه شنبه با حضور جمع کثیری از علاقمندان و متخصصان حوزة جامعه شناسی و مددکاران اجتماعی و فرهنگ در آمفی تئاتر دانشکده علوم دانشگاه محقق اردبیلی برگزار گردید، پس از قرائت آیاتی از کلام الـ .. مجید و سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، دکتر شایقی به بیان خیرمقدم، اهداف بنیاد ملی نخبگان از برگزاری این مراسمات و همچنین بیوگرافی مختصری از استاد محمد زاهدی اصل پرداختند. بخش کوتاهی از سخنرانی دکتر شایقی در ادامه آورده شده است:
مختصری از سخنان پروفسور شایقی در ابتدای مراسم:توسعه و ترویج فرهنگ تکریم باعث افزایش اثرگذاری علمی و فرهنگی نخبگان جامعه، شناسایی رموز موفقیت آنان، زمینهسازی حضور هرچه بیشتر این افراد در جامعه به منظور اثرگذاری بیشتر، معرفی مفاخر علمی در سطوح ملی و منطقه ای و در نهایت الگوسازی شیوه زندگی علمی و فرهنگی این افراد است. با این تفکر بنیادی و بر اساس تأکیدات سند راهبردی کشور در امور نخبگان تکریم از نخبگان و مفاخر علمی کشور، نخبه شناسی، نخبه پروری، نخبه گماری از اهداف اصلی بنیاد ملی نخبگان است.
خداوند در قرآن کریم داستان انبیاء را به عنوان بزرگان دین و علم و تقوا بیان می کند و الگوهای بزرگ را با هدف الهام بخشی و ایجاد روحیه الگوگرایی از انسان های صالح و عالم معرفی می کند.دانشمندان و فرهیختگان بزرگترین سرمایه های یک ملت هستند که می توانند در توسعه پایدار جامعه نقش داشته باشند. همچنین می توان تاثیر این افراد را در تربیت نسل های موفق و اثرگذار مشاهده کرد. تاثیر فرهیختگان جامعه بر یک نفر یا افراد معدود نیست بلکه بر قشر عظیمی از جامعه اثر ماندگار دارند، یکی از رسالت های بنیاد ملی نخبگان، تکریم بزرگان و مفاخر در زمینه های مختلف است، این امر از دوجهت اهمیت دارد، اول اینکه چنین همایش هایی زمینه آشنایی نسل آتی جامعه و استعدادهای برتر را با بزرگان علم و دانش فراهم می کند. افرادی که پتانسیل استعداد برتر شدن را دارند برای اینکه به جرگه ی محققان بپیوندند نیاز به مسیر درست و الگوگرایی دارند که معرفی این الگوها از رسالت های بنیاد ملی نخبگان است. دومین اهمیت همایش تکریم این است که نفس تکریم و تقدیر از افرادی که سال ها برای اعتلای جامعه زحمت کشیده اند مقدس است که باید در تمام اقشار جامعه مورد توجه قرار گیرد.
به جای نگاه گسسته ، پروژه ای و منفصل به جامعه بایستی به صورت فرآیندی، پیوسته و متصل نگرش داشت. از جمله مهمترین راهکارهایی این اتصال و پیوستگی شناخت فرهیختگان و عالمان و دانشمندان و معرفی آنها به جامعه و بویژه استعدادهای برتر و نسل جوان است. جامعه ای که در زمان حرکت کند زندانی زمان خواهد شد و جامعه ای که با زمان حرکت کند بلند مدت، متصل و مستمر خواهد شد.
باید توجه داشت که حاصل دانایی توانایی است اما نتیجه علم و آگاهی همراه با عشق و ایمان اسطوره می آفریند و این اسطوره همانی است که فکرش کلامش و عملش برای شاگردان و ملازمان تاریخ میزان راستی، درستی و راستگاری است. به گمان بنده استاد محمد زاهدی اصل از زمره این مفاخران و اندیشمندان است. قلمشان توانمند است و تاثیرگذار. چه خوب و شایسته است که نخبگان و استعدادهای برتر استان بیش از پیش با این اسوة علم و اخلاق آشنا شوند و رفتار آنان را ملاک عمل خویش قرار دهند.
سوابق دکتر محمد زاهدی اصل نشان می دهد که ایشان استادی پرکار، پرانرژی و خستگی ناپذیر و بسیار دقیق و منضبط هستند که سوابق مدیریتی و اجرایی و آثار وی تاییدی بر این ادعا می باشد. وی بسیار خوش اخلاق و خوش برخورد به طوری در زمینه علمی با اشتیاق صحبت نموده و به مددکاری و امور اجتماعی بسیار علاقمند هستند و از زادگاه خویش نیز هیچوقت غافل نبوده که همکاری در شکل گیری دانشگاه محقق اردبیلی، احداث درمانگاه امام سجاد (ع) با مشارکت ایشان در زمین واقعی پدر مرحومشان با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و مشارکت زلزله زدگان استان در سال 1375 با مشارکت دانشجویان و استادان دانشگاه علامه طباطبایی از جمله آنهاست. ایشان عضو و سردبیر هیات تحریریه چندین مجله علمی و پژوهشی وکرسی های نظریه پردازی شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و در حال حاضر ریاست انجمن علمی رفاه اجتماعی ایران و مدیر گروه مددکار اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی نیز هستند. همچنین تدوین سرفصل های جدید مددکاری اجتماعی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری و جایگاه مددکاری اجتماعی در نقشه جامع علمی کشور از خدمت ماندگار دکتر زاهدی اصل در کشور است.
در پایان بر خود لازم می دانم از معاونت فرهنگی بنیاد ملی نخبگان، ریاست محترم دانشگاه محقق اردبیلی، بویژه همکاران حوزه معاونت پژوهشی، حوزه ریاست، دانشکده علوم انسانی و علوم دانشگاه، انجمن مددکاران اجتماعی ایران، رییس محترم دانشگاه علامه طباطبایی، استانداری اردبیل، ستاد بزرگداشت هفته استان اردبیل، روسای محترم دانشگاه های استان، مدیران دستگاه هایی اجرایی، سایر ارگان ها و نهادهای و اهالی روستای نیارکه ما را در برگزاری این همایش به هر نحوی یاری نمودند کمال تشکر و سپاسگزاری را داشته باشم.
خلاصه سخنان جناب آقای نصیری معاون سیاسی و امنیتی استانداری اردبیلجناب آقای نصیری معاون سیاسی و اجتماعی استاندار اردبیل تکریم دانشمندان و مفاخر استان را عاملی برای ایجاد انگیزه برای نسل جوان و آینده ساز کشور عنوان کرد و گفت: توسعه وقتی اتفاق می افتد که پیشرفت ها متوازن باشد. وی در ادامه سخنان خود به تأثیر علوم انسانی در سایر علوم پرداخت و گفت: اگر علوم فنی و مهندسی و علوم پایه همچون فیزیک و شیمی همگام با علوم انسانی رشد و پیشرفت نکند آثار زیانباری برجای خواهند گذاشت، وی افزود: اگر این علوم در جهت خدمت به انسانیت به کار گرفته شوند، باعث منشأ خیر همچون رونق اقتصادی نیز خواهند شد. وی در پایان سخنان خود به دغدغه های رهبر معظم انقلاب در خصوص آسیب های اجتماعی اشاره کرد و گفت: دولت موظف است برای حل این مشکلات با بها دادن به علم و پژوهش در این مسیر حرکت کند. معاون سیاسی اجتماعی استاندار اردبیل تکریم علما و دانشمندان را از جمله ضروری ترین کارهای یک جامعه عنوان کرد و گفت: اگر به علوم انسانی کم توجهی شود ما دچار مرگ تدریجی خواهیم شد.
بیانیه انجمن ملی مددکاران ایران در خصوص تکریم از فعالیت های دکتر زاهدی اصلبه نام خدایی که همین نزدیکی است
کسی گفت چونی، چنین رنجبر/ به تعظیم استاد، بیش از پدر
بگفتا زد آن نقش آب و گلم/وزین تربیت یافت، جان و دلم
از آن شد تن من، پذیرای جان/ وزین مانده ام، زنده و جاودان
در ابتدا فرا رسیدن روز اردبیل را به همه شما خوبان و بزرگواران تبریک می گویم و در برابر کار بزرگ شما که با هدف تجلیل از اساتید و فرهیختگان استان از جمله استاد مسلم مددکاری اجتماعی ایران جناب آقای دکتر محمد زاهدی اصل هنگام حیات شان انجام می دهید، سر تعظیم فرود می آوردم که این هم نشانی دیگر از بزرگی شماست.به راستی که این اقدام شما مصداق این شعر زیبای مولوی است که:
بیا تا قدر یکدیگر بدانیم/که تا ناگه زیکدیگر ندانیم
در زندگی هر انسانی افراد زیادی هستند که تاثیر گذار هستند.بدون شک در میان این افراد معلمین و اساتید نقش بسیار مهم دارند و شاید به دلیل همین اهمیت است که حضرت علی(ع) می فرمایید:
هر آنکس که آموخت حرفی به من/ سزد گر کند بنده خویشتن
جامعه مددکاری اجتماعی حضور موثر امروزش در کشور را مرهون اساتید و پیشکسوتانی می داند که ایثارگرانه در راه تحقق ماموریت های آن در راستای « ارتقای کیفیت زندگی مردم» و « توسعه شاخص های سلامت اجتماعی» تلاش خستگی ناپذیرکردند و در عرصه های مختلف آموزشی، پژوهشی، اجرایی و سیاستگذاری اجتماعی با نگاه همه جانبه گام های موثری برداشتند که جناب آقای دکتر محمد زاهدی اصل از جمله این اساتید هستند.
انجمن مددکاران اجتماعی ایران افتخار دارد که سالیان مدیدی ایشان پرچمدار و سکاندار آن بودند وامروز هم این پرچم را به دست دانشجویانش داد تا راه ایشان را ادمه دهند و در همه حال هم مراقب هستند تا راه درست را ادامه دهند.حال که به دلیل همزمانی این مراسم با شکوه، با برگزاری «همایش ملی سلامت اجتماعی و ضرورت آن در جامعه» توفیق حضور نداریم این زمان را فرصت مغتنمی می شماریم تا مراتب سپاس جامعه مددکاری اجتماعی ایران را به ایشان و خانواده محترم شان اعلام داریم و این شعر زیبا را تقدیم کنیم به این استاد ارجمند.ضمن سپاس مجدد از کلیه برگزار کنندگان این مراسم بزرگ و ارزشمند از جمله بنیاد ملی نخبگان استان،استانداری، انجمن مددکاران اجتماعی ایران شعبه استان اردبیل و … استدعا دارم بعد از پایان شعر که تقدیم به کسوت استادی بزرگ است شایسته ایشان را مورد تشویق قرار دهید تا مردم شریف استان اردبیل و ایران زمین به داشتن چنین فرزندانی به خود ببالند:
بر فقیری و تهیدستی من، طعنه مزن/ای که داری به جهان، ثروت و زر بیش از من سر تعظیم، فرود پیش کسی می آرم/ که بود، در ره دانش قدمی بیش از من
تصاویر
برای مشاهده بروشور ویژه دکتر محمد زاهدی اصل صفحۀ 1 اینجا و صفحۀ 2 اینجا کلیک نمایید.
برای مشاهده پوستر دکتر محمد زاهدی اصل اینجا کلیک نمایید.
برای مشاهده صحفه شخصی دکتر محمد زاهدی اصل و اینجا کلیک بفرمایید.